ALGEMEEN > Raku, Naked raku, Pitfire > Te veel koper in raku
Vroeger was ik blij als er wat koper te zien was bij mijn rakuwerk, tegenwoordig zit er zoveel koper op, dat ik wel wat minder zou willen zien. Wat vreemd is is dat dit intense koper na 1 tot 1 1/2 jaar niet meer te zien is, terwijl de werken die iets koper hadden, dit na jaren nog steeds hebben. Twee recepten die ik veel gebruik:
65 fritte 1510
35 fritte 1451
3% koper oxide
80 fritte 1510
20 Nepheline Syenite
3% koper
Stooktemperatuur 1000 - 1030 graden. In rookton heb ik zaagsel en papiersnippers. Wat zou ik kunnen veranderen om wat minder koper en wat minder intensief koper te krijgen? Ik zal proberen een plaatje toe te voegen. Hanneke
65 fritte 1510
35 fritte 1451
3% koper oxide
80 fritte 1510
20 Nepheline Syenite
3% koper
Stooktemperatuur 1000 - 1030 graden. In rookton heb ik zaagsel en papiersnippers. Wat zou ik kunnen veranderen om wat minder koper en wat minder intensief koper te krijgen? Ik zal proberen een plaatje toe te voegen. Hanneke
Bijlagen:
15 antwoorden
-
Dag Hanneke, Je secondaire reductie in het zaagsel is te zwaar. De wachttijdtussen het uit de oven halen en in het zaagsel stoppen iets langer maken en/of het zaagsel een beetje vochtig maken. succes, Hans
-
in de plaats van zaagsel gebruik ik hooiBijlagen:
-
Hans en Dimitri, Ik ga hier mee aan de slag. Bedankt voor jullie mee denken. Groet, Hanneke
-
Hanneke,
Wij hadden hetzelfde probleem. Na een workshop met Steven Branfman, een Amerikaans rakuspecialist, gebruiken we voor de secundaire reductie allerlei soorten ijzeren vaten (komen meestal van het containerpark, of hoe noemen jullie dat in Nederland?).
Die vaten zijn precies de maat voor een werk, niet te groot want er blijft slechts een 4 à 5 cm tussen wand en werk. Op de bodem een dun laagje houtkrullen (ong. 3 cm dik) en slechts een handvol houtkrullen toevoegen als het werk in het vat zit. Het voordeel van deze werkwijze is dat het koper nog wat groen blijft en dat toch de ongeglazuurde delen zwart worden gerookt.
Bijlagen:
-
Hoi Dominika,
Ik heb wel boeken van Steven Branfman, maar jammer genoeg nog nooit een workshop bij hem gevolgd. Wat voor soort vaten jij bedoelt weet ik niet, maar ik begrijp hieruit dat je voor ieder werk een apart vat hebt, waar het werk in feite net in past. Ik neem aan dat er net als anders een deksel op gaat. Waar ik deze moet gaan zoeken is mij nog niet volkomen duidelijk.
Een weinig houtkrullen op de bodem en wat toevoegen.Kleiner materiaal kan denk ik wel met elkaar in een kleinere ton. Het gaat denk ik om het lucht volume dat blijft.
De foto is duidelijk ook zoals ik het bedoel. Hanneke
-
Hanneke,
De frit-nummers die u opgeeft zijn katalogus-nummers die ik gevonden heb bij Keramikos, maar zeggen zeer weinig over hun samenstelling, enkel dat het hier gaat om alkali en alkali-boor fritten. Deze info voldoet niet om een recept op deze basis te wijzigen, gezien men de samenstelling er niet bij geeft. Dit is onttoelaatbaar! Zelfs op een potje jam staat de samenstelling, en dat is wettelijk verplicht. Het wordt zo hoe langzaam hoe meer onmogelijk nog zelf een glazuurrecept te berekenen. Raar dat men daar niet tegen optreed vanuit de keramiekwereld. Ik kan u wel enkele basisregels geven om met koper nog wat anders te doen.
Een recept dat enkel sterk alkalische basevormers bevat ( Na²O en K²O) zal door toevoeging van kopercarbonaat, turqoois geven onder oxyderende toestand. Een recept op basis van een loodfritte zal groen geven onder oxyderende toestand.
Indien u maximaal 1% kopercarbonaat aan deze glazuurrecepten toevoegd en stook onder reductie, zal dit een dieprood geven. Indien u daar 3% koperoxyde en meer aan toevoegd onder (primaire) reductie, zal dit een brons-metallic geven. Ik kan geen meer details geven omdat die ook niet af te lezen zijn uit de gebruikte grondstoffen.
U moet ook een onderscheid maken met primaire en secundaire reductie.
Primaire reductie vindt plaats IN de oven. Daarmee gaat u de kleur van het koper wijzigen.
Secundaire reductie, ( in de rookton ) daar gaat u de primaire reductie vasthouden ( en inroken) tot het werkstuk voldoende is afgekoeld. U kan ook reduceren in de rookton, maar dit effect is meestal tijdelijk en gaat na verloop van tijd opnieuw oxyderen gezien enkel de buitenkant van het glazuur gereduceerd is. Meestal gebruikt men té veel rookmateriaal zodat er een te sterke secundaire reductie plaatsvindt. Zolang er gele rook ontsnapt is er ruim voldoende reductiemateriaal aanwezig. Witte rook, te weinig. De rooktonnen moet zo goed als mogelijk afgesloten zijn. Er zijn nog enkele reductie-varia, maar enkel op uitzonderlijke recept-samenstellingen. (bv. waar veel bariumoxyde in steekt) -
Hanneke,
Die vaten die we gebruiken zijn gewoon oude ijzeren verfpotten (helemaal leeg natuurlijk), zelfs houten bakken of zelfs stevige kartonnen dozen met nat krantenpapier langs de binnenzijde zijn bruikbaar. Bij het oud ijzer vonden we oude kookpotten met deksel. Ideaal voor kleine stukken. En natuurlijk moet er overal een deksel op. Vaak gebruiken we oude houten platen die wat op maat zijn gezaagd. Die kan je vaak gebruiken want zo snel brandt dat niet door. -
Een oude catalogus van Keramikos vertelde mij dat fritte 1510 eigenlijk fritte 2495 van Cookson mattey is.
Fritte 1451 is de fritte 3701 van dezelfde firma.
analyse fritte 3701
1 Na2O---2.83 SiO2--- 2 B2O3
Analyse fritte 2495
0.06 K2O--0.62 Na2O--0.10 CaO--0.22 ZnO--0.06 Al2O3 en 2.10 SiO2
Frans
-
Frans,
Toch wel erg dat u deze info uit een oude catalogus moet halen. Dit is pure verarming van het vak.
Fritte 1510 blijkt uit deze analyse eigenlijk om een Alkai-zink friite te gaan.
Fritte 1451 zou men beter Natrium-boor fritte noemen.
Hartelijk dank voor deze gegevens. U kan zich wel inbeelden dat Belgen met catalogusnummers van een Nederlands bedrijf hier niks mee kunnen aanrichten. Wanneer gaan de vakgroepen hier eens iets aan doen ?? -
Nou die verarming valt wel mee hoor, de nieuwe catolagus van Keramikos is uit, ook digitaal te bekijken op hun site en hierin staan alle fritten gewoon met samenstellingen (pag 83), net als in alle oude catalogi.
-
Hip hip hoera voor Keramikos. Zo hoort het. Kunnen we niet zeggen van alle Belgische kleiboeren. Ik wil er ook aan toevoegen dat het niet steeds hun schuld is, maar van de fabrikanten die wat zuinig omspringen met hun samenstellingen bekend te maken.
-
Hallo Lucien,
Ik ben benieuwd of je nav de info van Frans Boot nog eea kan toevoegen aan je bericht van 09.11 vandaag.
Mijn stook is gelukt, ik heb de vogels met hun kop in het zaagsel gezet, alvorens deze meer te hebben laten afkoelen. Resultaat is turqoise met wat rood-/groen achtige vlekken, het dik koper is gelukkig weg.
Ik begrijp uit jouw mail dat dit koper (wat inderdaad binnen een jaar verdwenen is) komt door de secundaire reductie. Het koper(rood) dat ontstaat in de eerste reductie (oven) blijft langer op het werkstuk.
Volgens mij heb jij een keer een stuk geschreven over de reductie, maar ik kon het niet meer vinden. Zou jij nogmaals uit kunnen leggen hoe je het best je werken kunt stoken gereduceerd in de oven, of enkel geoxydeerd en daarna gereduceerd in de ton?
Mijn dank,
Hanneke -
Hallo Lucien,
In mijn bericht zette ik dat het dikke koper er na 1 tot 1 1/2 verdwenen was. Als je kijkt lijkt het ook alsof dit koper op het werk ligt, terwijl het roodkoper, het minder heftige onder het glazuur ligt.
Als ik jouw verhaal lees, begrijp ik dit.
In mijn vorige mail vraag ik al of je nogmaals wilt uitleggen hoe te handelen in deze.
Hanneke -
Hanneke,
Of het nu gaat over raku - of steengoedreductie, de regels zijn dezelfde.
- Reductie slaat op het verminderen van de zuurstof-moleculen die gebonden zijn aan de verschillende mineralen. Sommigen komen sneller vrij dan anderen. Waar zuurstof (O) zich snel aan laat vangen is koolstof (C). Voorwaarde is wel dat dit proces enkel kan doorgaan als het glazuur reeds vloeibaar is en er andere verbindingen kunnen ontstaan. Beneden de 600°C stopt dit proces. De juiste wijze om te educeren is meer brandstof in de oven steken dan er kan verbranden (= in verbinding gaan met zuurstof ). Dit merkt men doordat er een vlamkegel te zien is aan de uitgang. Zelfde fenomeen ziet men aan de uitlaat van een auto als er een onvolledige verbranding plaatsvind ( met de vlam in de pijp :-) ). Als u enkel secundair ( in de ton) gaat reduceren vindt deze reductie plaats enkel aan de oppervlakte van het glazuur. In doorsnede zou men merken dat het glazuur nog geöxideerd is aan de scherfzijde en enkel rood/brons aan de oppervlakte. Dit gaat na verloop van tijd zeer snel her-oxyderen. Het koper is niet voldoende ingekapseld in de glasvormers. Vroegtijdig reduceren heeft geen zin en loopt men de kans dat er te veel aan carbon/koolstof wordt opgenomen met vergrijzing van scherf en glazuur tot gevolg. Wanneer men ziet dat het glazuur gaat glimmen is dit het moment om te reduceren: gasdruk opvoeren gedurende (bij raku) één max twee minuten. Let op de vuurkegel die aan de uitgang (schouw) ontstaat. Dan moet men deze reductie-toestand vasthouden in de rookton. Dit is niet enkel om de ongeglazuurde scherf zwart te roken, maar door er extra carbonvormende materialen in de ton te stoppen, de nog aanwezige zuurstof op te nemen. Geen zuurstof = constante reductieconditie. In deze faze kan met nog spelen met de glazuur. U schrijft dat er nog afwisselend turqooise en rood te zien was. Dit is wat ik bedoel. Dit proces stopt na de 600°C, maar de carbonisatie-fase stop maar beneden de 250°C.
De samenstelling van het glazuur en de hoeveelheid koperoxyde spelen allemaal mee in de kleurvorming. maar dat is weer een ander verhaal. Succes. PS: Type rookmateriaal speelt geen rol, of het nu gaat om kranten of hooi. Zaagsel geeft door zijn gesloten structuur plaatselijk sterkere reductie en kan storend zijn. -
Hallo Lucien,
Bedankt voor deze duidelijke uitleg.
Ik ga er mee verder.
Groet,
Hanneke
Deze vraag is gesloten, er kunnen geen antwoorden meer aan worden toegevoegd.