ALGEMEEN > Klei - algemeen > luchtbellen in klei
Een vraag die mij toch blijft bezighouden: hoe voorkom je luchtbellen in je klei als je groot werk boetseert waarvoor je al gauw 20 of 30 kilo klei nodig hebt?
10 kilo klei kun je nog wel handmatig walken (lees: steeds op zijn eigen gewicht laten vallen en meppen met een deegroller).
Maar hoe zit het met grotere porties?
Een portret bijvoorbeeld kun je opbouwen uit diverse delen, maar het aansmeren van kleinere stukken geeft ook niet direct garantie - er kan nog steeds een luchtbel gevormd worden bij het aansmeren.
Is dat toch de aangewezen methode? Of kun je delen van 10 kilo aan elkaar 'lijmen' met fijne klei die je uit de massa van beide delen opwelt (nat maken en inwrijven totdat er een stroeve laag fijne klei ontstaat)?
Uiteraard weet ik dat je gelijkmatig moet uithollen, en ik weet ook dat chamotte resistenter is voor luchtbellen dan fijne klei.
Iemand een idee?
10 kilo klei kun je nog wel handmatig walken (lees: steeds op zijn eigen gewicht laten vallen en meppen met een deegroller).
Maar hoe zit het met grotere porties?
Een portret bijvoorbeeld kun je opbouwen uit diverse delen, maar het aansmeren van kleinere stukken geeft ook niet direct garantie - er kan nog steeds een luchtbel gevormd worden bij het aansmeren.
Is dat toch de aangewezen methode? Of kun je delen van 10 kilo aan elkaar 'lijmen' met fijne klei die je uit de massa van beide delen opwelt (nat maken en inwrijven totdat er een stroeve laag fijne klei ontstaat)?
Uiteraard weet ik dat je gelijkmatig moet uithollen, en ik weet ook dat chamotte resistenter is voor luchtbellen dan fijne klei.
Iemand een idee?
17 antwoorden
-
Merlijn,
ik heb begrepen dat u van een massief blok klei begint te boetseren, wat beeldhouwers wel eens doen. Van dit massief werkstuk wordt dan een mal gemaakt. Hier spreekt u van 'uithollen' van het werkstuk alsof dat de normale procedure is. Sculpturaal Keramisten bouwen nooit een werkstuk massief op en uithollen is hoogst uitzonderlijk. Ga even Googlen: José Vermeersch (beeldmateriaal) om een idee te krijgen wat ik bedoel. Hij maakte levensgrote (en groter) uit plakjes van een handpalm grootte en tussen een en twee cm dik. Geen luchtbellen. J.Vermeersch en A.Pauwels werken nog met interne kamers als honingraten. L.Versluys maakt beelden tot een meter hoog, zonder interne steunstructuren en de kleiwand is amper een centimeter dik.
Eerst wat literatuur met fotomateriaal op na slaan en zo voorkomt u onnodige problemen. -
Mijn excuses, soortgelijke methodiek heb ik gezien op ceramicart daily, ik had dat even moeten melden: rand voor rand opbouwen als een grote pot bij wijze van spreken.
Het nadeel hiervan is tweeledig: je moet wachten totdat de klei verstijft voordat je verder kunt werken, en als tweede zit je met het punt dat een eenmaal gevormd onderdeel niet zo gemakkelijk meer te wijzigen is (behalve dan holler of boller plooien).
Indien je een portret gaat boetseren kan dat de nodige problemen geven. -
Merlijn, het probleem van het opstijven van de klei kan u versnellen door gebruik te maken van een warmeluchtpistool.
Achiel Pauwels zijn "specialiteit" zijn portretten en werkt zoals ik beschreven heb. Een foto-demo van zijn manier van werken kan u vinden in HET ATELIER, de wereld van 12 keramisten. Indien er toch een deel van het werkstuk niet voldoet, gewoon wegsnijden en opnieuw invullen. Er zullen vast nog andere keramisten zijn met soortgelijke systemen, maar die achteraf hun werkstuk moeten uithollen zullen wel in de minderheid zijn.(om het zacht uit te drukken) -
Al mijn beelden zijn massief opgebouwd en na droging opengesneden en uitgehold. Heb nooit breuken al mijn beelden komen heel uit de oven mede door het gebruik van 40% chamotte klei. Met klei zonder chamotte kun je op deze manier geen beelden maken. De kans op breuk is dan vele malen groter. Maak beelden tot zo'n 70 à 80 kg klei. Zie mijn website met voorbeelden.
www.marjowouterskunst.nl
Groet Marjo -
Bij structuur 68 worden grote monumentale beelden in klei gemaakt.
een veel gebruikte techniek is massief opbouwen, in leerhard stadium versnijden tot hanteerbare stukken die dan worden uitgehold.
de zo ontstane bouwstenen worden later een elkaar gemetseld en gevoegd
groeten hans -
Bedankt voor jullie antwoorden.
Een en ander heb ik al op internet bekeken maar heb nog niet alles gevonden.
Dan rest mij nog een vraag.
Marjo, hoe doe je dat dan met 70 kilo klei? Dat is me een hoeveelheid. Beetje bij beetje aansmeren, of zet je de stukken van elk 10 kilo op en naast elkaar?
Overigens heb je mooi werk op je website staan. -
Hallo Merlijn
Ik doe geen pakken klei op elkaar zetten.
Maar ik boetseer een beeld.
Dat betekend dat ik grote of kleine brokken klei aan elkaar zet goed aanduw i.v.m. luchtbellen.
En al werkend vorm ik grofweg mijn beeld.
Dan ga ik kijken of alle verhoudingen kloppen en als dat zo is werk ik het beeld verder af.
Laat het een tijdje langzaam drogen en daarna snijd ik het op div. plekken door hol het uit en plak de stukken weer aan elkaar. Dit doe ik met slib waar een flinke scheut azijn aan toegevoegd is.Er zitten stoffen in de klei die zorgen dat azijn een goed hechtmiddel is.
Weet niet of je ver bij mij vandaan woont maar ik geef ook cursussen. Groet Marjo. -
Beste Marjo,
Mijn vraagstelling ziet er nogal elementair uit is het niet?!
Toch is het kennelijk zo dat er geen zekerheid geboden kan worden wat betreft luchtbellen, tenminste als je eerst massief werkt en later uitholt.
Goed, uithollen reduceert het risico, maar toch...
Verder was ik gewoon benieuwd hoe je dat doet met een hoeveelheid van 70 kilo.
Dat moet dan een hoop aansmeer en aanduw werk zijn als je kleine stukken per keer neemt.
De cursus thuis boetseren heb ik gezien.
Daar zag ik onder meer dat er een compleet pak als basis diende voor het portret van Galema.
De methode die gehanteerd werd bij het werk vanaf een foto had weg van hetzelfde: grove stukken die als interne basis dienden.
Maar heeft die aanpak niet een 'luchtig' risico in zich?
Of heeft chamotte de eigenschap dat het luchtbellen tot op zekere hoogte goed op kan vangen, in tegenstelling tot fijne klei? -
Beste Merlijn,
U hebt vermoedelijk al eens gaan surfen op de link die Hans heeft aangegeven. Is dit het soort werk dat u maakt? Probleem is dat de respondenten niet goed weten wat voor soort werk u maakt en er zijn tal van werkmogelijkheden. Laat me u al duidelijk maken dat chamotte geen medium is om klei te 'ontluchten', maar enkel dient om de krimp te beperken. Het is ook niet de korrelgrootte die van belang is, maar eerder de hoeveelheid. Als u het aantal kilogram wil beperken om het achteraf nog te kunnen manipuleren is de werkwijze zoals ik reeds heb aangegeven de meest voor de hand liggende en met grote zekerheid dat er geen luchtbellen in kunnen achterblijven. U kan alsnog een groot werkstuk ( >1meter) in delen opbouwen of achteraf doorsnijden. -
Hallo Lucien,
Ja ik heb gekeken op internet.
Momenteel ben ik net terug van weggeweest.
Voorheen heb ik een aantal kleinere dingen gemaakt van klei, en heb er vervolgens pakweg 17 jaar niets meer mee gedaan.
Ik werkte altijd massief, zelfs met fijne klei zonder chamotte. Dat lukte toen.
Sinds een aantal weken heb ik de draad weer opgepakt; internet was er toen niet, nu wel, en met eenvoudig te verkrijgen informatie. De wereld is een stuk kleiner en toegankelijker geworden.
Mijn bovenstaande vraag is eigenlijk zuiver theoretisch: is er een methode die luchtvrij werken met massieve klei garandeert?
Ik heb gezien hoe men grote delen rechtstreeks vanuit het pak op elkaar zet als basis voor het werk.
Mijn vraag is of dat wel zo veilig is, of misschien dat het veiliger is als chamotte gebruikt wordt in plaats van fijne klei.
Verder is mijn plan om vooral figuratief te werken; zoals de schedel bijvoorbeeld, of een portret.
Het nadeel van hol werken is wat mij betreft dat je van tevoren een heel scherp beeld van de vorm moet hebben wil je het in repen op kunnen bouwen - het laat weinig ruimte voor veranderingen, en ik werk het liefst vanuit de massa. Daardoor kun je de vorm aanpassen zoals je het wilt zonder ingewikkelde interventies.
Echt grote werken is iets voor de toekomst; het intrigeert me om te zien dat er artiesten zijn die levensgrote en levensechte beelden kunnen maken van keramiek. Niet dat ik tot die afmetingen wil gaan.
Maar ik zit bijvoorbeeld wel te denken aan werken die 70 bij 50 cm worden.
Dat is ook al goed genoeg voor 30 tot 50 kilo klei.
Daaruit volgt dus de vraag wat de veiligste methode is om de klei luchtdicht op te bouwen.
Een dergelijke hoeveelheid kneed je niet zomaar even.
En zeker niet als er 40% chamotte in zit die het op dik cement doet lijken.
Mijn suggestie is geenzins om te veronderstellen dat chamotte de klei zou ontluchten.
Het is mijn vraag of chamotte klei beter bestand is tegen luchtbellen dan andere, fijne, klei.
-
30 jaar geleden, toen ik een opleiding volgde tot lerares handenarbeid, leerde ik altijd de klei door te kneden. Nu hoor ik van medekeramisten dat klei van een vers broodje zo gebruikt kan worden. Mijn vraag is, zit er in een vers broodje klei nooit lucht. Breng je die er alleen in tijdens de verwerking.
Met vriendelijke groet
Hannah -
xx
-
Hannah,
Een broodje klei bevat normaal gezien geen luchtbellen.
Nooit klei gebruiken zonder eerst te kneden om reden dat deze dan een stuk plastischer wordt. Door het liggen zijn ook de microscopische schilfertjes, waaruit klei bestaat, gaan 'liggen' en een deel van het water zit meer aan de buitenkant. U kunt de test doen door een plak klei direct uit het pak te snijden en dit te plooien. Kneed nu deze plak en plooi opnieuw. Ik zou graag uw resultaat kennen. Juist kneden moet je leren. Fout kneden zal lucht insluiten. Even een handboek basis kleien erbij halen.
Nog dit: Leisteen is versteende klei en laat u zien hoe de structuur is door niet te kneden. Draaien gaat deze 'schilfers' in dezelfde richting duwen, wat u niet hebt bij gieten. Daar liggen de schilfers in de andere richting. -
Dag Lucien,
Bedankt voor de heldere uitleg. Ik begrijp nu ook waarom ik 2 gaten heb gekregen in een werkstuk, die eruit zagen alsof het leisteen was. Dus beter kneden is het advies. Bedankt. -
Hannah, als u met plakken klei iets wil opbouwen is het wensenlijk deze plakken (onder plastic) een dag te laten 'rusten', dit om vervorming te voorkomen, en het werkt gemakkelijker dan vers gebakken pannekoeken. :-)
-
Dag Lucien,
Ik laat aangezette plakken altijd rusten, nadat ik ze aangezet heb. Vind jij het beter om het voor het aanzetten te laten rusten. Ik heb gelezen dat de verbinding beter wordt als je het 24 uur laat rusten. Hierbij een vogel met aangezette vleugels en hanekam. -
bijlageBijlagen:
Deze vraag is gesloten, er kunnen geen antwoorden meer aan worden toegevoegd.