ALGEMEEN > Techniek > Grote schalen en zo (lang)
Maken van grote schalen
Tijdens het maken van grote schalen komen er vaak problemen voor.
Vervorming en (S) scheuren zijn er enkele.
In deze grote borden ontstaat vaak veel spanning, die de oorzaak zijn van deze scheuren.
Het is dus zaak deze spanning zo laag mogelijk te houden.
De scheuren ontstaan op de plaats waar de schaal het laatste droogt. (In het midden.)
In het midden is de draai-snelheid van de schaal het laagst, wat tot gevolg kan hebben dat de klei hier met een te lage snelheid is gedeformeerd, waardoor minuscule scheurtjes in de bodem ontstaan. Het is belangrijk de bodem van de schaal tijdens het draaien meerdere keren goed (eventueel met een lomer) aan te drukken, zodat het een homogene massa wordt.
Draai je werkstuk met zo weinig mogelijk water, (minder water, minder krimp.) Liefst alleen met slib.
Dit lukt alleen als je langzaam draait.
Voordeel hierbij is ook dat je veel minder kracht nodig hebt om de klei naar buiten te brengen.
Het is ook belangrijk ervoor te zorgen dat de bodem en de wanden even dik zijn.
Als je dit moeilijk vindt, druk dan een houten tandenstoker, even dik als de wanddikte in de bodem van de schaal. Tijdens het afdraaien van de bodem kom je hem vanzelf tegen.
Om de schaal gelijkmatig te laten drogen is het goed om de schaal meerdere keren (5x) los te snijden, zodat er zo weinig mogelijk contact blijft met de ondergrond. Gipsborden hebben bij sommigen de voorkeur omdat ze het water uit de bodem zuigen. Ik heb hier geen ervaring mee.
Inpakken in plastic en langzaam laten drogen. Op de kop laten drogen heeft de voorkeur omdat dit een regelmatiger droging van de bodem tot gevolg zal hebben. Dat de rand mooi vlak blijft is meegenomen.
De meeste scheuren ontstaan tijdens de krimp.
Warmte overdracht in de oven ontstaan door geleiding, straling en convectie.
Dit en de (slechte) isolatie van de oven zorgen voor spanning in het werkstuk. Tijdens het afkoelen zal de buitenkant van de oven en dus ook de randen van de borden het snelste afkoelen waardoor eveneens spanning en de kans op scheuren optreden.
Je kunt dit opvangen door het eerste deel van het afkoelen gecontroleerd te doen. Van top-temperatuur tot 800 C, afkoelen met 80 C/uur.
Zorg ervoor dat de schalen ook tijdens de biscuit stook los van de ovenbodem zijn.
(Oven steunen.)
Doe de biscuit stook hoog (1050 C.)
Aan het eind van de stook zal ieder vrij deel kwarts in de klei veranderen in cristobaliet, Hoe langer en hoe hoger je stookt deste meer cristobaliet er ontstaat.
Tijdens het afkoelen zal deze cristobaliet bij ongeveer 220 C gaan krimpen waardoor eveneens scheuren kunnen ontstaan. Dit is er mede de oorzaak van dat de scheuren vaak ontstaan tijdens de glazuur stook.
Tijdens het maken van grote schalen komen er vaak problemen voor.
Vervorming en (S) scheuren zijn er enkele.
In deze grote borden ontstaat vaak veel spanning, die de oorzaak zijn van deze scheuren.
Het is dus zaak deze spanning zo laag mogelijk te houden.
De scheuren ontstaan op de plaats waar de schaal het laatste droogt. (In het midden.)
In het midden is de draai-snelheid van de schaal het laagst, wat tot gevolg kan hebben dat de klei hier met een te lage snelheid is gedeformeerd, waardoor minuscule scheurtjes in de bodem ontstaan. Het is belangrijk de bodem van de schaal tijdens het draaien meerdere keren goed (eventueel met een lomer) aan te drukken, zodat het een homogene massa wordt.
Draai je werkstuk met zo weinig mogelijk water, (minder water, minder krimp.) Liefst alleen met slib.
Dit lukt alleen als je langzaam draait.
Voordeel hierbij is ook dat je veel minder kracht nodig hebt om de klei naar buiten te brengen.
Het is ook belangrijk ervoor te zorgen dat de bodem en de wanden even dik zijn.
Als je dit moeilijk vindt, druk dan een houten tandenstoker, even dik als de wanddikte in de bodem van de schaal. Tijdens het afdraaien van de bodem kom je hem vanzelf tegen.
Om de schaal gelijkmatig te laten drogen is het goed om de schaal meerdere keren (5x) los te snijden, zodat er zo weinig mogelijk contact blijft met de ondergrond. Gipsborden hebben bij sommigen de voorkeur omdat ze het water uit de bodem zuigen. Ik heb hier geen ervaring mee.
Inpakken in plastic en langzaam laten drogen. Op de kop laten drogen heeft de voorkeur omdat dit een regelmatiger droging van de bodem tot gevolg zal hebben. Dat de rand mooi vlak blijft is meegenomen.
De meeste scheuren ontstaan tijdens de krimp.
Warmte overdracht in de oven ontstaan door geleiding, straling en convectie.
Dit en de (slechte) isolatie van de oven zorgen voor spanning in het werkstuk. Tijdens het afkoelen zal de buitenkant van de oven en dus ook de randen van de borden het snelste afkoelen waardoor eveneens spanning en de kans op scheuren optreden.
Je kunt dit opvangen door het eerste deel van het afkoelen gecontroleerd te doen. Van top-temperatuur tot 800 C, afkoelen met 80 C/uur.
Zorg ervoor dat de schalen ook tijdens de biscuit stook los van de ovenbodem zijn.
(Oven steunen.)
Doe de biscuit stook hoog (1050 C.)
Aan het eind van de stook zal ieder vrij deel kwarts in de klei veranderen in cristobaliet, Hoe langer en hoe hoger je stookt deste meer cristobaliet er ontstaat.
Tijdens het afkoelen zal deze cristobaliet bij ongeveer 220 C gaan krimpen waardoor eveneens scheuren kunnen ontstaan. Dit is er mede de oorzaak van dat de scheuren vaak ontstaan tijdens de glazuur stook.
12 antwoorden
-
Beste Cor,
twee keer lossnijden is bij mij voldoende.
bij grote borden/schalen draai ik de standring niet af, maar erop.
Voordeel de bodem is dun en droogt gelijkmatiger op met de wand, dus minder spanning.
Een standring opdraaien gaat als volgt,
Bij het afdraaien een rand opruwen, slibben en een rol klei op monteren.
Dit rolletje centreren en een standring van draaien.
Eerst laten opstijven en dan een dag afdekken zodat de zachte klei kan wennen aan de leerharde klei.
Alleen als het de schaal erg droog is gaat het fout met loskrimpen.
Van dat christobaliet verhaal, hoe weet je hoeveel vrije kwarts er in je klei zit ?
groeten
Hans -
Dag Hans,
Interessant dat opdraaien van de standring.
Ik hoop dat ik toch nog eens bij jullie kan komen kijken.
Even terugkomen op dat cristobaliet.
De aanwezigheid ervan kun je meten.
In de meeste kleisoorten gestookt hoger dan C 10 is het aanwezig.
De cristobaliet ontstaat uit kwarts fijner dan 400M.
Soms voegen fabrikanten van gebruiksgoed kwarts aan de klei toe i.v.m.
de soort glazuur die ze gebruiken.
De kwarts moet dan fijner zijn dan 200M.
Soms worden ook veltspaten toegevoegd.
Groet Cor,
-
Dag Cor,
je antwoord roept meer vragen op.
Hoe meet je de aanwezigheid van christobaliet ?
Wat is het effect van die toegevoegde kwarts op het glazuur ?
Groeten
Hans -
Dag Hans,
Het wordt wel een theoretisch verhaal, dat was mijn bedoeling niet.
De aanwezigheid van cristobaliet wordt gemeten met een dilatometer.
Je kunt de krimp van de klei beïnvloeden door de hoeveelheid cristobaliet die je laat ontstaan tijdens de stook.
De kwarts in de klei mits fijn gemalen zal haarscheuren van het glazuur tegengaan.
Grof zal het haarscheuren juist weer in de hand werken.
E.e.a. wordt beschreven door o.a. Ron Roy
Zijn boek Mastering glazes C 6 Improving Durability, Fit
en Aesthetics beschrijft het proces van het ontwikkelen van veilige glazuren voor gebruiksgoed.
Niet een gemakkelijk leesbaar boek, maar daarna begrijp je wel goed dat er met glazuren veel gerotzooid wordt.
Groet Cor.
-
Beste Cor,
Met dank voor deze uitleg en verwijzing naar litteratuur.
lezen van een dergelijk werk lijkt me echter niet aanlokkelijk als je het omschrijft als niet makkelijk leesbaar.
Groetjes
Hans
-
Hoi Hans,
Het is wel erg praktisch geschreven, met allerlei tests die jezelf eenvoudig kunt uitvoeren, bijvoorbeeld door een schijfje citroen (zuur) op het werkstuk te leggen.
Ook staan er praktische testjes in om te kijken of een glazuur geschikt is om in de magnetron te gebruiken.
Er staan ook veel schitterende glazuren in, ze noemen dit liner glazuren die absoluut veilig zijn.
Het is dus een theoretisch verhaal heel erg praktisch gebracht.
Ik ben maar een hobbyist, maar vind het een zeer waardevol boek.
Cor -
Beste Cor,
Hoezo rotzooien met glazuren? Ik lees in je verhaal van alles over rotzooien in kleien. .....
Hedri -
Om te voorkomen dat er S-scheuren ontstaan in de bodem van grote schalen en borden: de (uiteraard) goed doorgewalkte klei centreren, lossnijden, ondersteboven weer op schijf en opnieuw centreren. Deze tip heb ik van Jim Turner, Rossmore Country Pottery, Ireland en werkt geweldig!
-
Dank je charlotte,
Zo zie je maar weer, het verhaal is nooit volledig genoeg.
Groet Cor. -
Hallo Cor.
dat boek: Mastering glazes C 6 Improving Durability, Fit en Aesthetics.... Dat heb ik toch goed begrepen dat, dat 1 boek is.... Er staat namelijk een komma tussen maar dat zou ook in de titel zo kunnen zijn.
Ik hoop dat het een Nederlandstalig boek is.... Zo ja, dan ben ik er in geïnteresseerd!!! Mijn Engels is redelijk goed maar zoals je zelf ook al aan gaf,(ergens op het forum) die vaktaal...... Niet dan???
Is het een duidelijk boek??? En heb jij het bij de boekhandel kunnen bestellen????
Zou jij me hier een antwoord op willen geven???
Alvast bedankt!!
Marrie.
-
Hallo Marrie,
Op dinoclay.com zit een link naar Multilingual Dictionary of Pottery Words.
Dit zijn vaktermen e.d. voor pottenbakkers vertaald naar Engels-Nederlands-Frans.
Het is een beperkt aantal termen maar toch vaak best handig met Engelse boeken. -
Hallo allemaal
Even een kleine eenvoudige aanvulling. Grote schalen draaien, prachtig werk.Maak het niet moeilijker dan het is. Homogeen draaien , dus van gelijke dikte. Poets niet te veel om de schaal egaal te krijgen.Of je nu met of zonder standring draait doet eigenlijk niet terzake. Stook een grote schaal op steunen voor voldoende ventilatie. Toch scheuring na een glazuurstook betekent dat de verhouding kwarts christobaliet in de klei verstoord is,meestal door te veel poetsen. Ik heb dit door een duits bedrijf uitlaten zoeken omdat ik hetzelfde probleem jaren gelden ben tegengekomen.
Veel succes vr.gr.Joke
Deze vraag is gesloten, er kunnen geen antwoorden meer aan worden toegevoegd.