ALGEMEEN > Klei - algemeen > Spaanse gres
Ben pas weer begonnen, na 20 jaar, met keramiek en was op zoek naar een fijne steengoed draaiklei. Dacht hem gevonden te hebben met de Spaanse gres van SiO2. Echter, glazuren mislukt vanwege het hoge mangaangehalte.
Wie weet er een alternatief (liefst met poederchamotte) met een mooie kleur scherf (terra).
Of wie weet wat ik moet aanpassen in mijn glazuren voor de Spaanse gres?
Foto:
mat wit glazuur op Spaanse gres (links) en Franse gres.
Neph 17
veldspaat 40
krijt 4
dolomiet 18
ball clay 11
kaolin 10
Wie weet er een alternatief (liefst met poederchamotte) met een mooie kleur scherf (terra).
Of wie weet wat ik moet aanpassen in mijn glazuren voor de Spaanse gres?
Foto:
mat wit glazuur op Spaanse gres (links) en Franse gres.
Neph 17
veldspaat 40
krijt 4
dolomiet 18
ball clay 11
kaolin 10
Bijlagen:
62 antwoorden
-
Ron, op welke temperatuur en in hoeveel tijd heb je gestookt?
( zo op het eerste gezicht kan je kaolien gewoon schrappen )
-
De eindtemperatuur was 1250 graden, 0,5 uur soak. 100 graden/uur.
Bisquit bij 1040.
Voldoende om alle gassen te laten ontsnappen. Toch?
-
Ron, het glazuur deugt niet.
150°C / uur is normaal. 950°C bisquit volstaat ruim. -
Dank je Lucien voor je antwoord.
Ik heb me alten vertellen dat deze klei veel mangaan bevat en daarom op een hogere temperatuur bisquit gestookt moet worden om het mangaan voor het grootste deel kwijt te raken. Dit mangaan (en ijzer) zorgt ervoor dat bij de glazuurstook bellen ontstaan die het glazuur beïnvloeden.
Ik zou toch heel graag deze klei willen blijven gebruiken vanwege de draaibaarheid en de kleur van de scherf. Alternatieven zijn welkom.
Wat moet ik aanpassen in het glazuur. Je zei al dat de kaolien eruit kan. Wat heeft dat voor gevolg?
Op zich heeft het glazuur de juiste kleur en matheid, hij is alleen niet mooi uitgevloeid. Moet er meer vloeimiddel in, zo ja welke?
Heeft er iemand ervaring met deze Spaanse gres??
-
Ron, zo te zien zit er weinig of geen mangaanoxide in, maar wel ijzeroxide. Mangaanoxide is een kleurvormend mineraal zoals ijzeroxide en en gaat absoluut niet weg bij het bakken en is ook niet juist dat dit oorzaak zou zijn van bellen in het glazuur. Er zijn heel wat alternatieven in de handel.Je moet maar eens bij uw leverancier informeren.
Kaolien eruit heeft tot gevolg dat het glazuur beter zal uitsmelten zonder appelsienschil effect. Dit recept bevat teveel Al²O³ in verhouding tot SiO². Er moet dus niet meer ' vloeimiddel in, maar wel een verbetering van de verhouding.
-
Beste Lucien,
Hier kan ik wat mee. Ik ga weer testen. -
Voor het geval je toch met een andere steengoed-draaiklei met een mooie scherf wilt vergelijken: PRGI*E (ook Spaans) van Sibelco.
Deze klei bevat m.i. nogal wat aluminium (baktemp. tot 1300 gr.!)wat veel glazuren enigszins matteert.
-
Frans, dat is de klei die ik bedoel (zie foto boven) Deze klei is onder verschillende namen en nummers te koop. Die van mij komt van ve-ka. Heb je wellicht wat tips voor me hoe ik een mooi mat wit glazuur op deze klei krijg?
-
Ron, voor welke temperatuur moet dit glazuur geschikt zijn ? ( min./max.)
Deze klei is vermoedelijk op kleur gebracht met pyriet
http://nl.wikipedia.org/wiki/Pyriet. Ik denk dat deze klei ook onder de naam "Ironstone" van Potterycraft (GB) verkocht wordt. Zover ik weet beschikt Spanje niet over dit soort klei. -
Lucien, ik stook normaal tot cone 6 (1240) maar de foto hierboven is een glazuur van Emanuel Cooper dat op 1250 is gestookt.
Dus laten we zeggen glazuren tussen 1230 en 1250.
Pyriet geeft spikkels, deze klei geeft geen spikkels.
De klei is te vinden onder:
http://www.ve-ka-nieuws.nl/VeKa-Klei-K-108.html
het gaat dan om de verstevigde draaiklei met poederchamotte.
Volgens mij is de PRGI*E of van Sibelco of van SiO2 exact gelijk.
http://www.sio-2.com/en_US/prg/ceramic/2/16
-
Ron, fijn gemalen pyriet geeft geen spikkels. pas als de korrel zo grof is dat het spikkels geeft moet tussen 850°C en 950°C langzaam stoken om de zwavel de kans te geven om te verdampen. Anders geeft dit brokken.
Mat tot satijn 1230 _1250°C glazuur. Kom hier op terug. -
Ron, VeKa heeft deze klei een foute benaming gegeven. Gris is SPAANS voor Grés ( steengoedklei ). :-) Heeft dus niks met Spanje te maken.
-
MAT TOT SATIN / WIT TOT OPAAK SK 7 - 8 ( 1230-1250°C )
1-
K.Veldsp. 40
Kaolien 30
Calc.carb. 17
Talk 13
2-
K.Veldsp. 55,8
Kaolien 4,2
Calc.carb.23,3
Talk 16,7
3-
K.Veldsp. 52,7
Bariumcarb. 18,7
Kwarts 11,4
Calc.carb. 9,5
Zinkox. 7,7
4-
K.Veldsp. 35
Bariumcarb. 20
Kwarts 15
Calc.carb. 5
Zinkox. 25
5-
K.Veldsp. 64,5
Bariumcarb. 23,1
Zinkox. 9,3
Magnesiumcarb. 3,1 -
Het verschil in resultaat glazuur op de twee verschillende soorten klei is heel verhelderend. Hier is niet het glazuur een probleem maar het feit dat in de linker klei gassen vrij komen bij hoge temperatuur. Het glazuur is er een die taai vloeibaar is met als gevolg dat deze het gas lastig doorlaat en moeilijk terug uitvloeit.
Met groet www.michelkuipers.nl -
Michel, over welke gassen heb je het die op hoge temperatuur vrijkomen?
-
Kreeg vandaag de tip om veel frit te gebruiken in combinatie met nepheline en witte kleipoeder. Wordt het glazuur hier vloeiender van zodat gassen makkelijker ontsnappen?
Iemand daar ervaring mee.
-
Ron, heb je wel al enig idee waarom men een fritte gebruikt ? Glazuur zou vloeiender worden zodat gassen beter ontsnappen ? Lijkt me nu of je glazuren met constipatie zitten of zo ?
Ron, gassen ontsnappen tussen 900°C en 1000°C en dan is het gedaan met gassen.Dat is ook de reden dat men adviseert bisquit te stoken tot 950°C. Wie je ook die raad heeft gegeven; weg ermee en ga al eens aan de slag met bovenstaande recepten. Als er één bij zit wat je zoekt heb je geluk.
En ja, ik heb hier wel ervaring mee.
http://www.ceraline.be/nl.html -
Beste allen,
veel tips,raad en recepten gekregen. Ook veel tegenstrijdige berichten. Spaanse gres bestaat wel/niet.
Gassen ontsnappen wel/niet. Mangaan of ijzer heeft wel/niet iets te maken met verschil in uitkomst glazuurtest (foto).
Ik stook bisquit op 1040. Gassen dus allang verdwenen. Wat is dan de verklaring voor het slechte resultaat, zeker in vergelijking met de Franse gres?
Nog geen antwoord op vraag hoe ik dit probleem kan oplossen.
Ga grondig onderzoek verrichten.
Dank tot zover.
Ik laat de resultaten zien. -
" Nog geen antwoord op vraag hoe ik dit probleem kan oplossen.
Ga grondig onderzoek verrichten."
Ron, lees mijn post nog eens na.
-
En nog dit : Wat betreft die rits recepten is graag gedaan hoor.
-
???
-
Uit een aantal vergelijkende glazuurproeven die ik heb gedaan met deze klei krijg ik de indruk dat deze veel aluminium bevat.
Vrijwel alle glazuren liepen minder en werden matter dan op witte steengoed draaiklei.
Ook had ik meer craquelé.
In combinaties op deze klei met witte gietklei scheurde deze los door grotere krimp hiervan.
Mijn conclusie: lagere uitzettingscoëff. én mattering van het glazuur, wat beide kan wijzen op veel aluminium. Veel glazuren die op witte klei glanzen kunnen op deze klei dus al matter worden.
Bij glazuren die al mat zijn zal de viscositeit dan dus wel eens te hoog kunnen zijn.
Mattering met titaan van een bestaand wit glazuur werkt volgens mijn ervaring goed.
Hoeveel zal je proefondervindelijk moeten uitzoeken. -
Beste Frans,
Een bruikbare tip. Dank. Ga de kerstvakantie maar eens gebruiken om wat line-blends te maken. -
Een kijkje op de site van SiO2 leert dat het Al2O3 percentage 32,6% is. SiO2 51,8%.
-
En dan nog even die "gassen", Lucien.
Biscuit-gebakken klei is poreus.
Halverwege de glazuurstook dekt de taai gesmolten glazuurlaag de scherf af.
Toch wil deze scherf bij verdere verhitting zijn lucht kwijt.
Deze lucht wordt door taaie glazuur ingesloten als belletjes.
Of je lucht ook als een gas wil zien is de vraag, maar eigenlijk is het dat wél natuurlijk.
Ook bij mooi transparante glazuren vind je die dikwijls wel met een loupe.
Theorie onjuist? -
Frans, ik had dit onderwerp reeds afgesloten, maar goed, dit vraagt om een reactie.
- Als het aandeel Al²O³ de oorzaak kan zijn voor het matter en taaier maken van een glazuur, waarom heeft men dit probleem niet bij porseleinklei? ( bv.Witgert 1032 : Al²O³:32,2 % - SiO²: 51,5 %.) Jij hebt met je proeven gewoon de foute conclusie gemaakt. En ja, klei rijk aan Al²O³ zal een grotere krimp vertonen in de bisquitstook, maar wordt in dit geval opgevangen door het groot aandeel chamotte ( 40% ), met zoals bij Witgert 26 ( indian summer: 24% Al²0³ - 63,4% SiO² - 40% chamottepoeder ). Klei met een hoog aandeel Al²O³ hebben een zeer groot smelttraject en zijn reeds op lage temperatuur mechanisch sterk. En zoals ik in het begin van deze discussie had ik reeds geadviseerd het aandeel Kaolien uit het glazuurrecept te halen, gezien door het te hoge aandeel Al²O³ te taai is voor deze klei. Een klei met zeer hoog aandeel SiO² zoals bv. Witgert 11 zal daar vermoedelijk minder last van hebben, op voorwaarde dat het glazuur dun is aangebracht. Het niet voldoende uitsmelten in dit geval heeft hoegenaamd niks met de klei te maken. Glazuur aanpassen!!
- Enkel glad uitgesmolten glazuur is niet poreus zoals bv. mat glazuur, wat hier het geval is. Als je met lucht, het element zuurstof bedoeld, komt dit maar vrij NA het smelten van de aanwezige mineralen IN GEVAL van reducerend stoken. Verder is er geen enkel gas wat zich vormt boven de 1000°C wat belletjes kan veroorzaken. En om alle misverstanden te vermijden: Ik heb het niet over ' koken 'van glazuur, wat reeds zijn smeltpunt voorbij is. Ook niet in dit geval.
Jouw theorie is volgens mij fout. -
Blijft nog steeds de vraag, waarom op de ene scherf wel mooi en op de Spaanse niet. Nu het niet met gassen of Al. te maken heeft.
Het glazuur deugt. -
Ron, hoeveel keer heb je dit glazuur al gebakken op deze Gris-klei ?
-
3x
-
Laat weten wat het resultaat is zonder het aandeel Kaolien en de lijst recepten die ik je gegeven heb.
-
Doe ik
-
Het is een prachtig dansje wat je maakt, Lucien, maar slechte leerling als ik ben kan ik het niet helemaal volgen: al die begrippen die je door elkaar haalt: bakkrimp, uitzettingscoëfficiënt, klei, glazuur, glazuurtraject, koken.
En dan: alle materiaal wat poreus is bevat 'íets' tussen de vaste deeltjes.
Dat is geen gas volgens jou, wat is het dan wel?
Bij uitzetting en sintering (krimp) gebeurt er 'iets'.
Kun je dat uitleggen?
Met lucht bedoel ik dus niet het element zuurstof, al dan niet gebonden, maar gewoon datgene wat er in die poriën zit!.
Blijkbaar is er behoefte om dit uit de magie te halen en in gewone mensentaal om te zetten.
Uiteindelijk hoef ik niet te scoren met mijn ambacht maar wil het wel graag een beetje begrijpen. -
Lucien,
Ik heb 2 van je recepten nu in de oven staan samen met ander werk met een tenmoku glazuur (wat geen last heeft van de Spaanse gres).
De recepten met barium doe ik niet vanwege de giftigheid hiervan.
Morgenmiddag post ik de fotos. -
Hallo Ron en Frans,
Uit een aantal van de reacties blijkt men niet op de hoogte te zijn van de aard van de gassen die kunnen ontsnappen bij hogere temperatuur. In dit geval treedt er een verandering op in de mangaandioxide. Boven de 1080 graden gaat de MnO2 over in MnO, waarbij er zuurstof vrij komt. Dat verklaart waarom de mangaanhoudende klei bij hoge temperatuur belletjes veroorzaakt in een taai glazuuroppervlak terwijl de andere klei dat niet doet met hetzelfde glazuur.
Met groet van www.michelkuipers.nl -
Hallo Ron,
Interessante discussie. Op deze twee links meer informatie over dit probleem en mogelijke oorzaken en oplossingen:
digitalfire.com/.../...laze_pinholing_pitting.html
ceramicartsdaily.org/.../
Groet,
Geert
-
Even dit uit ' digitalfire ' gequote:
If the glaze melt is too thick it will resist flow, impede the passage of gas bubbles, tending to trap them in its matrix. Most often a glaze melt is viscous because it is not melting enough. However even well melting glazes can have a chemistry that makes them resist flow (i.e. high alumina content) or they may contain a material like Zirconium that stiffens the melt because it does not go into solution.
Mijn eerste raad was: Kaolien uit het oorspronkelijk recept schrappen. :-) -
Beste allen,
kaolien schrappen heeft niet gewerkt.
De alternatieve recepten zijn er ook niet uitgekomen zoals ik gehoopt had.
Mijn vermoeden wordt bevestigd door Michel, het ontsnappen van gassen en ook de invloed van mangaan op de kleur van het glazuur.
Tijd om naar een andere kleisoort te zoeken.
Witgert nr 26 (indian summer) weet iemand waar ik die kan kopen?
Witgert 15 pu-G (met pyriet)
creaton 591
Iemand ervaring met deze kleisoorten??
Bijlagen:
-
Ron, verkeerde conclusie. Geen van de stalen van laatste foto laten pinholes zien. Geen énkel! Zit er wel mangaan in deze ' Spaanse klei ' ? Volgens mij niet. Nu kan er wel één recept tussen zitten wat niet direct aanslaat, maar niet allemaal. Stook je met cones? ( cone 6 zoals hierboven vermeld )Geen van de stalen zijn gesmolten en lijken me onder hun temperatuur gebakken. Wat resultaat heb je met een andere klei en met dezelfde glazuren ?
-
Als ik deze glazuren op een andere klei gebruik komen ze er allemaal goed uit.
Ik heb geen zin om alle glazuren uit het boek van Emanuel Cooper uitgebreid te gaan testen, wijzigen om maar op de Spaanse gres te passen. Ik ga op zoek naar andere klei.
Je kunt wel begrijpen dat ik lichtelijk gefrustreerd raak dat van de 101 glazuren die ik nu getest heb er geen een van lukt op de Spaanse gres en op een andere klei ze er perfect uitkomen. -
Large Orton cone 6 : 1222°C aan 150°C/uur gemiddeld
Large Seger cone 6a : 1240°C aan 150°C/uur gemiddeld
Mijn recepten zijn geschikt voor 1230°C - 1250°C Orton cone 7 -
Exact hoe ik ze gebakken heb.1240
-
Met large Seger cone 6a of met Large Orton cone 7 of enkel met thermokoppel ?
-
thermokoppel gecontroleerd met small orton cone 6
-
Terugkijkend naar de oorspronkelijke vraag van Ron, met daarbij de verhelderende afbeeldingen, kan ik alleen maar concluderen dat de aard van de klei de oorzaak is van het euvel. Je kunt dus inderdaad beter een andere klei zoeken, Ron.
Succes ermee. www.michelkuipers.nl -
Dank Michel,
Heb al wat alternatieven op t oog.
Hoop dat ze net zo fijn draaien als de Spaanse gres.
http://members.ziggo.nl/rjcjacobs/ -
Klinkt allemaal wel heel dramatisch en definitief, alsof deze klei niet zou deugen...
Het is een prachtige klei maar wel wat eigenzinnig, dat klopt.
Ik ben hier nu een poos mee aan't stoeien en boek ook vooruitgang, (hoewel mijn theorie door Lucien niet gedeeld wordt, maar dat is zijn goed recht).
Glazuurchemie is nu eenmaal niet zo'n eenduidig vak als sommige mensen denken.
Lees bijvoorbeeld maar bij Matthes hoe dikwijls hij van iets zegt dat het in de praktijk uitgeprobeerd moet worden; en als iemand een vakman is....
Veel witte klei is in dat opzicht "geduldiger".
Maar of dát nou zo leuk is?
Je kunt je servies ook bij Blokker kopen! -
Beste Frans,
Het is en blijft een prachtige klei. Het is echter niet de klei die ik nu moet gebruiken nu ik aan het opstarten ben. Het kost me teveel tijd om me bezig te houden met de chemie van glazuren. Tijd die ik wil gebruiken om mijn eigen stijl te vinden.
Ik heb nog 60 kg liggen en die ga ik zeker gebruiken. IJzerhoudende glazuren werken er prima op. Echter als ik een glazuur uitprobeer die er totaal anders uitkomt zakt de moed me in de schoenen. Ik ga er zeker mee verder, naast het draaien met andere klei, zeker geen witte, behalve porselein.
De dag dat ik te horen krijg dat ik "Blokkertroep" maak stop ik gelijk met keramiek.
Bijlagen:
-
Hoi Ron,
Als ik je werk zo zie loop je weinig risico op een Blokkerdiagnose!
Zelf laat ik het glazuuronderzoek voor deze klei meelopen met de rest.
En, wie weet, spreken we elkaar nog eens op het forum als er resultaten te melden zijn. -
Dank Frans,
Doen we. -
Blokkertroep?
...Zo kom je nog eens wat nieuwsoortige zelfstandige naamwoorden tegen op een keramiekforum!
Niks mis overigens met de spullen van Blokker. Ook met de keramiek niet. Evenzo met spul van Ikea. Maar dat zal dan wel "Ikeatroep" heten... -
Eindelijk goed nieuws,
Leach white doet t goed op de Spaanse gres.
ga verder onderzoek doen. Kennelijk heeft een behoorlijke hoeveelheid kali-veldspaat een goede invloed op het glazuur.
Bijlagen:
-
Ron, dit is goed nieuws. Even opmerken dat mijn recepten hierboven allen een behoorlijk aandeel Kali-veldspaat hebben.
-
Ron,
Mooi dat je er (deels) uit bent!
Heb je ook een recept van Leach White?
Wellicht is de basis hiervan te gebruiken om andere kleuren mee te ontwikkelen.
Of om met andere recepten te vergelijken.
Zelf heb ik inmiddels een paar bruikbare glazuren voor 1140 gr.; een temperatuur waarop deze klei ook mooi en sterk bakt.
Ben het trouwens met Michel eens wat betreft die mangaan: de vorming van belletjes op temperatuur boven de 1060.
Met toevoeging van een beetje (2%) zwart ijzeroxide is dit op te lossen omdat dit zich bij de stook omzet in rood ijzer en de vrijkomende zuurstof van het mangaan "opvreet".
Dat is tenminste míjn theorie..., voor wat het waard is.
In ieder geval zijn de belletjes dan wèg.
Voor wit glazuur is dat uiteraard niet de goede weg. -
Het recept voor Leach white:
Kaliveldspaat 40
kwarts 30
krijt 20
kaolin 10
zirkoonsilicaat 10
Ik ga zeker dit recept verder onderzoeken en mengen met oxides.
Het is een glanzend glazuur. Ben op zoek om het matter te krijgen. Kaolin extra toevoegen??
-
Dat is een klassieker!
Zonder zirkoonsil. is het een melkachtig transparant op 1240 herinner ik me.
Heb je al aluminiumoxide geprobeerd om te matteren?
Op deze klei werkt dat op 1140 goed. -
Dank Frans,
Ga ik zeker proberen. Aan welke hoeveelheden moet ik dan denken? Komt het in de plaats van een ander ingrediënt?
-
Probeer eens geleidelijk de kwarts te vervangen door kaolien. Daarmee krijg je een aluminium mattering.
-
Ga ik ook uitproberen.
dank Michel -
Wat Michel zegt is natuurlijk ook mogelijk.
Alleen "vervangen" houdt in dat je er eerst iets uit moet halen..; lijkt me niet makkelijk.
Dus toevoegen is dus simpeler.
Proeven doen met 2/4/6/8% toevoeging laat snel zien of je op de goede weg bent.
-
Wat ik voorstel is, dacht ik, niet zo ingewikkeld.
Je maakt het bovenstaande glazuur aan met de verhouding 4:3:2:1:1.
Je maakt een tweede glazuur aan met dezelfde grondstoffen maar dan in de verhouding 4:1:2:3:1.
Als beide glazuren even dik zijn aangemaakt volstaat een binaire mengserie met gebruik van een maatschepje. Zo eenvoudig kan dat.
Met groet van www.michelkuipers.nl -
Dat is natuurlijk duidelijk.
Maar als je proeven aan 't doen bent, ben je niet altijd blij met hoeveelheden onbruikbaar glazuur.
En dan is toevoegen van kleine hoeveelheden doorgaans een kortere weg en net zo eenvoudig te reproduceren in geval van slagen. -
Heb je helemaal gelijk in Frans. Maar hier betreft het wel zeer goedkope grondstoffen. Dit recept kost een kilo glazuur ongeveer € 1,50. Maar als er een goed resultaat komt uit de door mij voorgestelde proef hoeft het oude glazuur niet te worden weggegooid maar kan het worden bijgemengd.
Deze vraag is gesloten, er kunnen geen antwoorden meer aan worden toegevoegd.