ALGEMEEN > Tegels - platen klei > Tegels voor buiten
Ons atelier voor verstandelijk gehandicapten krijgt een opdracht voor het maken van tegels in een aantal parken. Een enorm project dat jaren gaat duren. De tegels gaan een lint vormen voor een looproute om de stad. Uiteindelijk gaat het om 7 km looproute!!
Dilemma: rode rivierklei, uitbesteden aan bedrijf ( o.a dakpannen en kachelpijpen) die voor ons de tegels maakt en bakt op 1000 graden waarna wij ze met witte sinterengobe insmeren en daarna gaan decoreren.
Vraag: is het verantwoord om laaggebakken ( maar wel langdurige stook) rivierklei, zonder chamotte voor tegels te gebruiken die in een park liggen en tegen weer, wind en belasting moeten kunnen?
Heeft iemand daar ervaring mee en bv ook met een goed recept voor sinterengobe?
Of is het toch verstandiger om zelf de tegels te maken van steengoedklei ( creaton 474) Die wij al in onze werkplaats gebruiken.
Dilemma: rode rivierklei, uitbesteden aan bedrijf ( o.a dakpannen en kachelpijpen) die voor ons de tegels maakt en bakt op 1000 graden waarna wij ze met witte sinterengobe insmeren en daarna gaan decoreren.
Vraag: is het verantwoord om laaggebakken ( maar wel langdurige stook) rivierklei, zonder chamotte voor tegels te gebruiken die in een park liggen en tegen weer, wind en belasting moeten kunnen?
Heeft iemand daar ervaring mee en bv ook met een goed recept voor sinterengobe?
Of is het toch verstandiger om zelf de tegels te maken van steengoedklei ( creaton 474) Die wij al in onze werkplaats gebruiken.
15 antwoorden
-
Irene, op welke temperatuur ga je die steengoedklei bakken?
-
Irene,
Ja,met keramiek buiten heb ik jarenlange ervaring. Zie mijn website.
Het is sterk af te raden rivierklei te gebruiken voor liggende tegels, en dan helemaal al deze klei niet gechamotteerd is. Voor buiten dient de scherf min of meer dicht gesinterd te zijn (vochtopname onder 5%). Rivierklei dicht gesinterd bakken is erg lastig omdat het sinteringstraject erg kort is en sterk wisselt van samenstelling. Daardoor zal er snel vervorming optreden, alsook barsten.
Het gebruik van steengoedklei is dan een alternatief, op voorwaarde dat deze voldoende hoog wordt gestookt om deze dicht te sinteren (tot onder 5% vochtopname).Creaton 474 dient boven de 1200 graden te worden gebakken voor veilig gebruik buiten.
Het gebruik van chamotte in de klei is belangrijk voor het vlak houden van de tegels bij het drogen en het bakken.
vereist is het maken van tegels voor buiten een vakkundigheid waarvan ik mij afvraag of deze wel aanwezig is in jullie atelier. Misschien is het verstandig dit soort projecten over te laten aan professionals.
-
Lucien,
wij stoken steengoed meestal op 1240 graden. -
Beste Michel,
Gelukkig hebben onze clienten niet de leiding :-)
Er is redelijk veel kennis in huis en in dit geval steek ik mijn licht op bij jullie als deskundigen.
En uiteraard vragen wij ons af of deze opdracht haalbaar voor ons is, maar dan gaat het meer om de omvang dan om de kennis. Onze proeven moeten uitwijzen of het goed gaat. Gezien het feit dat ik ook nog clienten moet begeleiden probeer ik zo goed mogelijk "raak" te schieten om niet nodeloos veel exttra werk op de hals te halen.
Ik zit echter in een moeilijk pakket, want ik zou zelf kiezen voor steengoedklei met minimaal 40% chamotte. Dan moeten we wel alle tegels zelf gaan maken.
Het alternatief is tegels laten maken (met mal) in de aardewerkfabriek. Zij hebben een enorme kameroven en het is een zeer langdurig stooktraject waarbij volgens hen de tegels goed zijn dicht gesinterd. Maar hun producten ( dakpannen, schoorstenen en wand projecten) liggen niet in de natte aarde. Daarbij heb ik mijn twijfels of we een goede sinterengobe recept kunnen vinden die op de gebakken tegels goed blijft zitten. Op leerhard is in dit geval voor ons geen optie omdat dat dat logistiek een te grote klus wordt. -
Irene, in geval de tegels zoals je schrijft, goed zijn gebakken ( gesinterd ) zal dit geen probleem zijn, zelfs als ze constant in een natte ondergrond liggen, gezien ze dan ook praktisch geen water opnemen. Het is beter een gesinterd aardewerkklei dan een onderbakken steengoedklei. Chamotte dient enkel in dit geval om zo weinig mogelijk vervorming te hebben, maar dit is dus niet jouw probleem, maar van je leverancier. Het geschikte engobe vinden is wél een probleem en dient wel degelijk zeer goed te hechten door versmelting met de tegel. Je zou een steengoedglazuur kunnen gebruiken wat zeer dekkend is en op dezelfde temperatuur bakken als de tegels. Dit zal dan wel niet uitgesmolten zijn, maar eerder op een sinter-engobe lijken. Dit vergt wel een reeks testen met verschillende recepten en steengoedglazuren. Kant en klare oplossing is er niet en hangt af hoe deze " engobes/glazuren zullen reageren op de scherf. Succes ermee.
-
Lucien, als ik het goed begrijp raad jij de rivierklei zonder chamotte dus niet af, mits hij goed dichtgesinterd is? Je advies betreffende de steengoedglazuur begrijp ik iet helemaal goed. feit is dat onze clienten de tegels gaan decoreren met engobe ( bij de rode klei moet daar dan eerst een witte engobe laag op bij de witte uiteraard niet) Eigenlijk zoeken we een sinterengobe waarbij de pigmenten/bodystains zo helder mogelijk zijn, zodat we geen transparant glazuur erover heen hoeven te doen. Heb jij misschien een tip t.a.v. de sinterengobes?
Ik ga nu proeven doem met kaliveldspaat, creaton 208 en een alkaliboorfritte en creaton 208 + glazuur (1040-1240)voor op de creaton 474 tegels. Maar zoek nog steeds naar goede mogelijkheden op de rode klei.
Nog een vraag: hoe kan ik het best vorst bestendigheid testen nu met deze belabberde winters. De vriezer in?? -
Irene, ELKE klei is vorst-bestendig op voorwaarde dat deze weinig vocht kan opnemen. Logisch toch ?
Om het eenvoudig te stellen houdt sinter-engobe het midden tussen klei en glazuur. Elke klei kan glazuur worden op voorwaarde dat die maar hoog genoeg gestookt wordt. Elke engobe is een glazuur als die maar hoog genoeg gestookt wordt. Elke niet uitgesmolten glazuur kan men beschouwen als een sinter-engobe. Nu is het aan jou om dit juiste evenwicht te vinden. Als ik je voorstel om ook testen te doen met dekkend steengoedglazuur is dit dus niet zo gek.
-
Het klopt wat Lucien zegt over het dicht sinteren van de klei. Echter, bij rivierklei is het sinteringstraject erg kort, terwijl dit bij steengoedklei erg lang is. Dit houdt in dat bij rivierklei het punt waarop het gaat dicht sinteren erg dicht in de buurt zit van het punt waarop de klei gaat vervormen. Het is daarom veel veiliger om een steengoedklei te gebruiken voor een dergelijk grootschalig project voor buiten.
Met groet www.michelkuipers.nl -
Sorry Michel, maar dat is niet zo. Men kan perfect door enkele proefjes bepalen waar de optimale temperatuur/tijd ligt bij aardewerkklei.Energie besparend en uitstekende oplossing voor dit project.
-
Beste Michel en Lucien,
Als wij het maken van de tegels overlaten aan de aardewerkfabriek dan hebben wij geen invloed of het hele stooktraject. Zij zeggen dat hun producten door het bakproces goed dichtgesintersd zijn. Dan rest mij dus de vraag of daar dan nog sinterengobe op pakt.
Wat betreft de sinterengobe zou ik me dan kunnen voorstellen dat als je daarvoor gebruik maakt van een steengoedglazuur deze dan dus vervolgens niet dichtsintert en dus nog een poreuze bovenlaag vormt waarop nog een transparante glazuurlaag nodig is??
De discussie tussen jullie twee is precies de discussie die ik met mijn collega heb. Andere raadgevers raden de rivier klei ten stelligste af. Wat is wijsheid (en gemak?) -
Irene, goede zaak als de aardewerkfabriek je de tegels kan leveren die reeds voor deze klei hoog gebakken is om reden dat deze niet meer gaat vervormen indien je deze alsnog een stuk hoger zou moeten bakken op zijn bovengrens. Het smelttraject wordt bepaald door de aanwezige amfotere oxides, waaronder (rood ijzeroxide en) aluminiumoxide.Laag Al²O³ zal ook bij steengoedklei een korter traject hebben. Bij roodbakkende klei dient deze oxiderend gestookt te worden om het rood ijzeroxide niet naar zwart ijzeroxide te laten transformeren, want dan is dit een base-vormer ( smelter ) en kan de tegels vervormen. Gezien het hier tegels betreft is het van minder belang dat de scherf het water uit het sinterslib snel opneemt, integendeel, het zal beter kwastbaar zijn ( maar meer tijd nog om drogen ).
Wat betreft het gebruik van engobe; dit zal steeds poreus blijven, gezien er geen totale versmelting plaatsvindt en enkel maar een sintering, wat toch aanvankelijk uw bedoeling was met een sinterengobe te willen werken. Ik ben wel benieuwd wat voor reden uw raadgevers geven om niet met rivierklei te werken. We hebben het toch niet over rivierslib had ik begrepen. In mijn woongebied word roodbakkend aardewerkklei ontgonnen wat in zijn ruwe staat tot meer dan 1200°C kan gestookt worden zonder vervorming.Vraag aan de fabriek hoe hoog hun " rivierklei " kan gestookt worden. En begrijp me niet verkeerd; ik ga hier geen discussie over voeren, maar geef je enkel mijn beperkte kennis. -
Hartelijk bedankt voor alle adviezen tot nu toe.
Ik ben proeven aan het maken zowel voor de witte steengoed als de rode rivierklei en ondertussen liggen de rode tegels al bij de fabriek te wachten op hun stook. Volgens mijn collega kunnen de tegels 1150'graden aan.
Groeten,
Irene
-
Moet er echt een decor engobe aangebracht worden?
Er is het gevaar dat die engobe er na bepaalde tijd zal afgelopen worden, wat natuurlijk geen fraai zicht zal zijn.
Rode klei geeft prachtige kleurnuances en het zou zonde zijn die te gaan bedekken met engobe of glazuur.
Het is wel mogelijk dat er wat vervorming kan optreden.
Ik heb ooit eens een werkstuk met rivierklei gemaakt en dat is helemaal opgeblazen uit de oven gekomen.
(waarom gebruiken ze niet gewoon betonklinkers?) -
Jacky, hier betreft het een industriële productie waarbij de vervorming een probleem is voor de fabrikant en niet voor Irene.
We hebben het hier wel over een sinter-engobe.Deze kan wel enkele generaties mee hoor.
Het gebruik van beton is hier niet aan de orde. -
Beste Jacky,
Het ontwerp en decoratie van onze verstandelijk gehandicapte kunstenaars ( schilders en keramisten) is juist de reden waarom ze aan ons gevraagd hebben hieraan mee te werken. Voor kale tegels hadden ze beter rechtstreeks naar een gewoon bedrijf kunnen gaan.
Wij moeten het zó gaan organiseren dat het product de kwaliteit heeft die nodig is, maar dat het voor ons haalbaar is binnen bepaalde tijd genoeg tegels te kunnen leveren. Daarom is het voorwerk zo belangrijk. De zorg staat enorm onder druk en eigenlijk hebben we geen tijd voor al die extra " uitdagingen" . Maar het is belangrijk om bij de gemeente op de kaart te komen staan, want zijn zij nu onze financiers. En het mooist is natuurlijk dat iedereen ziet wat zij veel meer kunnen dan men denkt.
Deze vraag is gesloten, er kunnen geen antwoorden meer aan worden toegevoegd.