ALGEMEEN > Raku, Naked raku, Pitfire > raku bol
Ik heb een bol (doorsnee 20cm) raku gestookt, maar ben wel een beetje geschrokken van de stoom en lawaai die ontstond toen ik voorzichtig mijn bol (gaatje van 3mm in de bol ) na de oven en zaagselton in het water liet. Het duurde zeker 5 min. Nu is mijn vraag, want er staan nog enkele grotere bollen te wachten, wat is nu precies het nut van het water. Is dat uitsluitend om beter schoon te kunnen maken nadien, of is dat nog voor het craqueleren, of nog andere redenen? Kan ik de volgende misschien beter rondom nat spuiten om wat gelijkmatiger af te laten koelen?
Ben heel benieuwd wat ik fout heb gedaan, want het verbaasd me hevig dat hij niet geexplodeerd is.
Ben heel benieuwd naar reacties.
Alvast hartelijk dank. Inez
Ben heel benieuwd wat ik fout heb gedaan, want het verbaasd me hevig dat hij niet geexplodeerd is.
Ben heel benieuwd naar reacties.
Alvast hartelijk dank. Inez
13 antwoorden
-
Hallo Inez.
Men spreekt ervan dat het werkstuk, gedompeld in water (ná het zaagsel) beter schoon te maken is.
Hoewel ik zonder deze afkoeling, nooit geen probleem heb met schoonmaken.
Zelf dompel het werkstuk na het zaagsel, nooit in water.
Je kunt je werkstuk ook gewoon wat langer in het zaagsel laten liggen.
Groetjes: Marrie. -
Nou, Marrie, ik ben heel blij met je antwoord. Wist eigenlijk helemaal niet wat het doel van het dompelen precies was. Wat kan het effekt van langer of korter in de zaagselton zijn? Ik ben helemaal opgelucht, de volgende worden niet meer gedompeld.
Bedankt voor je snelle antwoord.
Groeten, Inez -
Hoi Inez,
Net als Marrie dompel ik mijn raku gestookte werken nooit in water.
Het is inderdaad wel zo dat de roetproductie makkelijker loslaat van het werk na dompeling in water, maar
de risico's van het water zijn behoorlijk groot. Ik neem zelf het extra uurtje poetsen voor lief.
Maar nu toch even de bol als uitgangspunt. Deze is binnenin behoorlijk heet. Dompel je deze direct, dan kan een deel van de bol sneller afkoelen dan een ander deel, ook kan door de giga hitte binnen de bol een soort gijzereffect ontstaan.
Er is veel hitte binnenin, je voegt water toe van een heel andere temperatuur. Hierdoor ontstaat een reactie....
het geheel kan deze temperatuurwisseling niet aan...
BOM, je werk barst uit elkaar, en de stukken vliegen je om de oren.
Dus voorzichtigheid is geboden met deze techniek!
Wil je toch dompelen, dan zul je moeten zorgen dat de vorm heel langzaam volloopt met water, maar zorg er dan wel voor dat het hele werk in het water kan afkoelen, anders krijg je zeer veel spanningen op je werk.
Zelf blijf ik zeggen:
Geen afkoeling in het water, hetgeen het risico op breuk aanzienlijk verminderd.
Groet,
Hanneke
-
Hoi Inez,
In ieder geval is je nu duidelijk waarom men wel/niet dompelt.
Maar, geloof mij, er zijn heel veel mensen die zweren bij dompelen, dus ieder zijn idee en ervaringen.
Nu kunnen we nog een discussie opzetten over de verschillende soorten brandbaar materiaal, maar wij houden het bij zaagsel.
Hoelang in de zaagselton?
Tenminste 10 minuten, langer mag ook.
Na een bepaalde tijd doet de roet niets meer met het werk.
Het werk moet een bepaalde temperatuur hebben om de rook in te laten trekken, anders gebeurt er gewoon niets.
Ook heeft uiteraard dit alles invloed op de glazuren (reduceren).
Hoe groot zijn de werken, hoe hoog is er gestookt, hoe groot is de zaagselton...
Al deze factoren hebben invloed op het eindresultaat.
Maar, wat als regel geldt:
In de eerste ongeveer 10 minuten kan er veel gebeuren, daarna blijft alles vrijwel hetzelfde.
DE omstandigheden (zie hierboven omschreven) zijn meer van belang dan de tijd.
Iets langer laten zitten, kan mijns inziens geen kwaad, maar veel doen, veel experimenteren is het motto.
Daar leer je het meest van.
Schrijf je ervaringen op voor de volgende keer en zo bepaal je stap voor stap je eigen stookmethode.
Succes,
Hanneke -
Goedemorgen Inez, wat de anderen hier boven schrijven sluit ik me geheel bij aan. Alleen een kleine noot, pas op met het langzaam vol laten lopen van een bol of ander voorwerp met een klein gat met water, het water warmt op in de bol en komt als een hete straal(lijkt een geiser, als in de natuur), er uitgespoten.
Wil je wel afkoelen, zoals bij naked raku ,wat heel belangrijk is anders laat de glazuurlaag niet goed los. Een kannetje met water en voorzichtig over heen gieten.
Ik zelf haal bij raku de werkstukken pas uit de oven als de volgende oven bijna klaar is. Voordeel, je kan je werk met de handschoenen eruit halen, en vooral bij moeilijk hanteerbare werkstukken is dat wel zo gemakkelijk. Dit geld dus weer niet bij naked raku, daar is de reductietijd ongeveer 10 minuten.
Succes Jeltje -
Dag Inez,
Ja dat is me wat, die kleine gaatjes in bollen. die kunnen zo heerlijk pruttelen en spuiten en tekeergaan.
Waarom onderdompelen in water ?
In ieder geval niet omdat het dan mekkelijker schoonmaakt, dat is een fijne bijkomstigheid.
Onderdompelen in water is om het proces van reductie te fixeren op een bepaald moment.
Voorbeeld 1:
Je hebt een werkstuk met een koper in het glazuur, na de zaagsel ton krijg je in extreme reductie een helemaal koperen luster.
Als je het lang in de zaagselbak laat liggen blijft dat helemaal glimmend koper. Als je het kort in de zaagselbak laat liggen zie je het weer verkleuren (heroxideren) naar groen waarbij allerlei overgangstinten te zien zijn.
Als je die overgangstinten wilt behouden moet je dus snel geforceerd afkoelen, onderdompelen dus.
(In mijn werk bereik ik de mooiste tinten juist in dit overgangsgebied, ik dompel dus bijna altijd)
Voorbeeld 2:
Als je een deel ongeglazuurd laat wordt het in de zaagselbak zwart, Hoe langer in de zaagselbak hoe dieper het zwart blijft. Nadeel van het lang laten liggen is dat waar glazuur zit de klei eronder ook gaat verkleuren en grauw kleurt. Om dat te voorkomen kun je een werkstuk dus kort in de zaagselbak doen en dan fixeren, geforceerd koelen dus, in water.
Als je het niet fixeert zal het zwart minder intens worden.
Over de gaatjes in werkstukken het volgende.
Een groot gat 2 tot 3 cm is redelijk veilig, de druk die door de stoom ontstaat kan ontsnappen. Een klein gat van een paar mm is ook veilig, er kan zo weinig water in de bol dat er wel stoom ontstaat maar niet zo veel druk dat de bol ontploft. Gaatjes van 5 tot 15 mm zijn riskant. Het is afhankelijk van de grootte va de bol en de dikte van de wand, maar als er water in kan stromen wordt dit omgezet in stoom, als de druk er niet snel genoeg uit kan ontploft de bol, dat is schrikken als het gebeurt en niet ongevaarlijk.
Mijn voorkeur gaat uit naar gaatjes waar ik met de tang ruim in kan zodat ik het water bij onderdompeling gecontroleerd er in kan laten stromen.
De stoom kan daarbij veilig ontsnappen.
Succes
HansBijlagen:
-
beste Hans, eerst complimenten voor de schitterende raku glazuur op je potjes. Heb je hier gebruik gemaakt van zilvernitraat in het glazuur? Wat betreft het afkoelen/fixeren kan ik begrijpen als je dit gebruikt bij het glazuur van de foto.
Mijn manier van stoken is ontstaan door de grote moeilijk te hanteren werkstukken. Met een tang is het al een hele toer om het uit de oven te krijgen en om daarna, na zo'n tien minuten de ton te openen en opnieuw het werkstuk er uit te halen is bijna onmogelijk Werkstuk is meestal gekanteld, het zaagsel begint weer te branden, doordat het er weer zuurstof bij komt, dus geen optimale conditie om je werk er goed uit te krijgen. Dus voor mij blijft het werkstuk bij gewone raku, in de ton tot de volgende stook om deze redenen.
vriendelijke groeten Jeltje
-
Dag Jeltje,
Dit is inderdaad een glazuur met zilvernitraat en koperoxide.
Mijn antwoord was vooral bedoeld om duidelijk te maken dat afkoelen in water wel degelijk een functie heeft, uit de eerdere antwoorden bleek dat namelijk niet.
Zoals jij stookt is heel begrijpelijk en ook een manier om goede resultaten te verkrijgen bij grote moeilijk hanteerbare werkstukken.
Ik heb zelfs raku gezien die zo groot was dat de oven eraf getild werd, het werkstuk bleef staan en werd afgedekt.
Ook dat kan.
Groet
Hans -
Wat prachtig om hier te lezen hoe ieder zijn eigen redenen heeft om wel of niet te dompelen. Bij andere dingen die ik raku heb gestookt heb ik me niet afgevraagd wat nu precies het doel was van het dompelen, niet zo slim dus. Ik ben heel blij met jullie uitgebreide verhandelingen en wat me op deze site altijd treft is het meedenken van jullie. Dat is heel fijn!
Hans, wat je schrijft over de grootte van de gaatjes in een bol lijkt me een heel logisch verhaal. Toch kunnen er maar een paar druppels water ingelopen zijn en toch die heftige reactie. Ik zal volgende keer het voorstel van Jeltje uitproberen en de bol aan alle kanten met water besproeien. Er valt nog heel veel te leren! Ondertussen heb ik er toch nog een hele bol aan over gehouden. Men dacht al dat hij van gewapend beton was gemaakt. Allemaal heel hartelijk bedankt voor jullie reacties! Bedankt,
Inez -
Hans, ik vergat nog te zeggen dat je daar prachtige kleuren hebt, het lijkt wel glas. Echt schitterend!
groeten, Inez -
Hallo Inez,
Je hoeft je bol niet in het water te doen. Als hij uit de oven komt kan je hem even laten liggen tot hij crackelé vertoont en dan in de zaagselton doen (niet te veel zaagsel gebruiken). Daarna laat je hem gewoon buiten afkoelen, desnoods een dag. Het water is om je object wat gemakkelijker schoon te maken, maar hoeft niet. Kijk ook maar eens in het boek Rakuvaria 2 van Ed Knops, dat staat vool met nuttige tips uit de praktijk. Veel succes! -
Dag Elly Klein-Vos,
Wat je omschrijft is een prima oplossing voor sommige rakuglazuren.
Mijn metaallusters moeten echt ondergedompeld in het water anders is het onmogelijk om die lusters zoals ze of de foto staan te maken.
Ik fixeer het moment waarop de zwaar gereduceerde glazuren uit de zaagselbak komen en dan aan de lucht heroxideren, te laat of te vroeg onderdompelen ruineert het effect.
groeten
Hans -
Als je moet schrobben om het roet van je werkstuk te halen is er wat mis met het glazuur. Doordat dit niet helemaal is uitgesmolten zit dit vol piepkleine gaatjes waar het roet zich aan hecht. Iets langer of hoger stoken helpt. Door het werkstuk in water te dompelen stoom je het roet eraf, maar dit is een deur openlaten voor her-oxidatie, gezien het glazuur een open structuur behoud. Niet dompelen en je glazuur eens bekijken op samenstelling en temperatuur/ tijd stook.
Zoals vorige commentaar gebeurd er onder een welbepaalde temperatuur ( < 550°C ) niks meer. Inroken vind plaats tussen 550°C en 800°C. Oxideren kan enkel als er zuurstof aan het werkstuk kan. Als het werkstuk in een goed gesloten rookton zit kan dit nog enkel als er te weinig carbonvormend materiaal aanwezig is en het resterende zuurstof zich nog kan binden met de metalen in het glazuur. Zaak is, als je een luster-effect wil, genoeg brandbaar materiaal in de rookton te plaatsen en deze ton goed af te sluiten. Hoe langzaam ook de afkoeling verloopt maakt niks uit. "Fixeren" wordt zo overbodig. Grote of kleine craquelures wordt eerder door de samenstelling van het glazuur bepaald dan door de wijze van afkoelen. Het is de spanning veroorzaakt door de glazuurkrimp die dit bepaald. Als je mooie craquelure wil en goede inrook, hol dan niet van oven naar rookton. Inroken gebeurt toch maar vanaf 800°C. Wil je lusteren moet je wel snel het werkstuk inkapselen om zo weinig mogelijk heroxidatie onderweg te hebben en is inroken van geen belang. In water afkoelen is bij demonstraties wel zeer spectaculair, maar verder zie ik het nut ervan nog steeds niet in. ( dit na 30 jaar ervaring )
Deze vraag is gesloten, er kunnen geen antwoorden meer aan worden toegevoegd.